شرطة الخمیسشرطه در لغت به معنی گروه، گروهان، شرط و پیمان آمده است. [۱]
فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۱ - معنای اصطلاحی شرطهدر اصطلاح به اولین گروه از لشگر گفته می‌شود که در جنگ حاضر شده و آماده مرگ باشند. [۲]
فرهنگ عمید، ص۶۷۰.
۲ - معنی شرطه از نگاه صاحب بهجة الامالصاحب بهجة الامال در این مورد می‌نویسد: شرطة از شَرَطَ مشتق شده است و آن یا به معنی علامت و نشان است (چون شرطیان علامتها و نشانه هایی داشتند که با آن شناخته می‌شدند) و یا اینکه شَرَطَ به معنی آمادگی است؛ زیراآنان برای نبرد و دفع دشمن همیشه حاضر و آماده بودند. ابن اثیر می‌گوید: در حدیث ابن مسعود آمده است که با شُرطة شرط می‌شود که از جنگ باز نگردد، مگر اینکه پیروز باشد. ۳ - معنای خمیسخمیس، یعنی‌لشگر. ۴ - نام گذاری لشگر به خمیسچون در گذشته لشگربه پنج دسته: مقدمه، ساق، میمنه، میسره، قلب تقسیم می‌شد، به آن خمیس می‌گفتند. [۴]
بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.
۵ - فرمانده شرطةالخمیس حضرت علیاز اصبع ابن نباته که فرمانده شرطةالخمیس حضرت علی (علیه السلام) بود سؤال شد، چرا شما را شرطةالخمیس می‌گفتند او گفت: «انَّا ضَمَّنا لَهُ الذِّبْحَ وَ ضَمَّنَ لَنَا الْفَتْحَ» [۵]
نهایة ابن اثیر، ج ۲، ص ۷۹.
«چون برای امیر مؤمنان خون‌دادن و از جان گذشتن را به عهده گرفتیم و او برای ما فتح و پیروزی را بر عهده گرفت.»۶ - وظایف شرطة الخمیسبنابرآنچه که گذشت، شرطةالخمیس گروهی از رزمندگان جان بر کف بودند که در هر محلی (اعم از شهر و خارج شهر) که به وجود آنان نیاز می‌شد، با آمادگی کامل در همان جا حضور می‌یافتند و اراده استوارشان بر این بود که از نبرد باز نگردند، مگراینکه پیروز شده باشند. در مقام و منزلت شرطة الخمیس همین بس که حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) ضمن تشویق این گروه فرمود: قبل از شما در میان گروهی از بنی اسرائیل این قرارداد (قرارداد شرطة الخمیس) بسته شد و کسی از آنان به شهادت نرسید، مگر اینکه پیامبر قوم خود یاپیامبر آبادی خود و یا پیامبر نفس خویش بود و شما به منزله همانها هستید، جز اینکه شما جزو انبیا نیستید. [۶]
بهجة الامال فی شرح زبدة المقال، ج۲، ص۳۵۰.
۷ - پانویس
۸ - منبعجمعی از نویسندگان، پژوهشکده تحقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۷۸. |